Freedigitalphotos

Γράφει η Ελένη Χαραμή, Ψυχολόγος, Συστημική-Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια

Είναι θεμιτό να μιλάμε για ευτυχία στην Ελλάδα του 2013; Μήπως φαντάζει τραγική ειρωνεία, σε μια χώρα που οι άνθρωποί της υποφέρουν από την ανεργία, τις περικοπές μισθών και συντάξεων, που η πρόνοια και η παιδεία είναι υπό κατάρρευση και τα σενάρια για το μέλλον, κάθε άλλο από ρόδινα διαγράφονται;

Αν ανάγουμε την ευτυχία σε κάτι μετρήσιμο με οικονομικούς όρους, κλίμακες και δείκτες, με όρους ΑΕΠ, τότε ναι, αποδεχόμαστε πως είμαστε λιγότερο ευτυχισμένοι από παλιά, ίσως όμως δεν πρέπει να τη φυλακίσουμε αποκλειστικά σε αυτό το πλαίσιο. Από την αρχαιότητα έως σήμερα έχουν γίνει αναρίθμητες προσπάθειες ορισμού της ευτυχίας, γιατί λοιπόν να επιλέξουμε τον πιο στείρο και πεζό, που λειτουργώντας σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία μας καθιστά αυτόματα δυστυχείς;

Ο φιλόσοφος Ιμάνουελ Καντ πρέσβευε πως η ευτυχία ταυτίζεται με την ικανοποίηση όλων των κλίσεων μας τόσο σε έκταση, δηλαδή σε πολλαπλότητα, όσο και σε ένταση, δηλαδή σε διάρκεια. Μήπως πρέπει να επιδοθούμε στην ανακάλυψη αυτής της έκτασης; Εστιάζοντας στην έννοια της ευτυχίας υπό το πρίσμα των ανθρώπινων σχέσεων, θα είμαστε και πάλι σε δεινή θέση; Όχι! Αν μπορούμε να κυνηγήσουμε την πολυπόθητη ευτυχία, που είναι στην φύση μας να επιθυμούμε, ας την επιδιώξουμε με όρους, που είναι δυνατόν να το κάνουμε.

Φορτίζοντας την ευτυχία με περισσότερο υπαρξιακό νόημα και λιγότερο οικονομικό, είναι εφικτό να αναζητήσουμε διαφορετικές οδούς για να την κατακτήσουμε. Ας έχουμε, όμως πάντα κατά νου τις σκέψεις του Επίκουρου: ο φιλόσοφος πίστευε πως εμείς οι ίδιοι είμαστε δημιουργοί της ευτυχίας μας, αλλά πρέπει να υπερνικήσουμε το άγχος που μας κατακλύζει. Συνάγεται, επομένως, το συμπέρασμα ότι για να νιώσουμε ευτυχισμένοι, πρέπει και να πάψουμε να περιχαρακωνόμαστε στην αγωνία για την επίτευξη της ευτυχίας.

Αν απαλλαγούμε από την πλασματική ιδέα ότι η ευτυχία είναι μία συνεχής κατάσταση και εκτιμήσουμε τις λίγες στιγμές που αισθανόμαστε πλήρεις και ικανοποιημένοι, ενώ ταυτόχρονα επιστρέψουμε στην πρωταρχική επιταγή των βασικών, απλών αναγκών, θα διαπιστώσουμε πως η εξίσωση της ευτυχίας με το χρήμα, μας κατέστησε αιώνιους, αγχωμένους κυνηγούς, που τώρα βιώνουν τεράστια ματαίωση. Έχουμε ακόμα τη δυνατότητα να μετακινήσουμε την προσήλωση μας από την ποσότητα στην ποιότητα και να ορίσουμε την ευτυχία με όρους ανθρώπινους. Ας αρχίσουμε, τουλάχιστον, να προσπαθούμε: η μισή ευτυχία βρίσκεται στο δρόμο για την κατάκτησή της!