Σας έχει τύχει να τρώτε παγωτό και καθώς ετοιμάζεστε για μία ακόμα κουταλιά, να διαπιστώνετε ότι σας έχει μείνει μόνο το κυπελλάκι και η χαρτοπετσέτα στο χέρι; ή να πηγαίνατε κάπου και όταν φτάνετε συνειδητοποιείτε ότι δεν θυμάστε τίποτα από όσα περάσατε καθ’ οδόν;

Αυτά είναι κάποια κοινά παραδείγματα «α-συνειδητότητας» ή αλλιώς ενεργοποίησης του “αυτόματου πιλότου”.  Όλοι έχουμε βιώσει παρόμοιες καταστάσεις του μυαλού με αποτέλεσμα να μην είμαστε συνειδητά παρόντες στην κάθε μας στιγμή. 

Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης μπορεί να μας οδηγήσουν στο να «χάσουμε» πολλές στιγμές από την ζωή μας, στιγμές στις σχέσεις σας και ακόμη να έχει αντίκτυπο στην υγεία μας. Ένας άλλος κίνδυνος της αυτοματοποιημένης ή ανεπίγνωστης συμπεριφοράς είναι οι αντιδράσεις αποφυγής ή καταπίεσης των συναισθημάτων σε στρεσογόνες καταστάσεις της ζωής μας που γίνονται συνήθεια. Σταδιακά και σε βάθος χρόνου, αυτές οι αντιδράσεις οδηγούν σε ψυχοσωματικές ασθένειες, κρίσεις πανικού, ακόμα και κατάθλιψη.  

Το αντίδοτο στην αυτοματοποίηση ή την ασυνειδητότητα της ζωής μας είναι να αναπτύξουμε την ενσυνειδητότητα ή mindfulness.

Τι Είναι Ενσυνειδητότητα;

Ενσυνειδητότητα είναι να παρατηρούμε και να έχουμε άμεση γνώση και διαύγεια του τι συμβαίνει γύρω μας αλλά και μέσα μας. Και όλοι έχουμε αυτή την ικανότητα αρκεί να την καλλιεργήσουμε. Η ανάπτυξη της ενσυνειδητότητα γίνεται με το να δίνουμε συστηματική προσοχή με ένα συγκεκριμένο τρόπο: από πρόθεση, στην εμπειρία μας, την παρούσα στιγμή, χωρίς κριτική.

Όλοι βιώνουμε τη ζωή μέσα από κάποια από τις αισθήσεις μας – τα μάτια, τα αυτιά, την μύτη, τη γλώσσα, το σώμα, ακόμα και το ίδιο το μυαλό μας. Με την ενσυνειδητότητα, είμαστε σε θέση να αντιλαμβανόμαστε με διαύγεια ότι μας συμβαίνει και να είμαστε παρόντες και σε εγρήγορση την παρούσα στιγμή.  Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να ασκήσουμε την ενσυνειδητότητα και να ζήσουμε τη κάθε στιγμή με μεγαλύτερη αμεσότητα και πληρότητα. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να εστιάσουμε την προσοχή μας στην παρούσα στιγμή, και να επιτρέψουμε στον εαυτούς μας να είναι εδώ. Να δώσουμε προσοχή, χωρίς να προσπαθούμε να αλλάξουμε κάτι. Να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να έχει πιο βαθιά και πλήρη επίγνωση του τι είναι αυτό που καταλαμβάνουν οι αισθήσεις μας και να βιώσουμε τη ζωή έτσι όπως αυτή ξεδιπλώνετε. Ακόμα και τις δύσκολες ή άβολες καταστάσεις! Στο βαθμό που θα μπορείτε να είστε στο παρόν, θα έχετε μεγαλύτερη επίγνωση για το τι γίνετε στη ζωή σας, θα είστε πιο αφυπνισμένοι και θα καθοδηγείστε λιγότερο από τις αυτόματες στρεσογόνες αντιδράσεις.

Εξασκώντας Την Ενσυνειδητότητα. Κάντε μία προσπάθεια!

Οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, μπορείτε εύκολα να ξεκινήσετε την εξάσκηση της ενσυνειδητότητας. Δείτε μόνοι σας πως είναι όταν δίνετε περισσότερη προσοχή σε αυτό που κάνετε και αφήστε τον εαυτό σας να βιώσει τη στιγμή.
Κατά την έναρξη μιας νέας δραστηριότητας (πχ. πριν ξεκινήσετε ένα συμβούλιο στην εργασία σας πάρτε δύο λεπτά και εστιάστε την προσοχή στην αναπνοή σας) ή ακόμη και στη μέση κάποιας δραστηριότητας (πχ. εάν περιμένετε το ραντεβού σας, σε αυτό το χρόνο μπορείτε να πάρετε κάποιες συνειδητές αναπνοές και να εστιάσετε την προσοχή σας σε αυτές).

Για αρχή, χρησιμοποιήστε την αίσθηση της αναπνοής ως «άγκυρα» για να επικεντρωθείτε στη παρούσα στιγμή. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να αισθανθεί τον αέρα καθώς εισέρχεται στο σώμα σας: στα ρουθούνια, την συστολή και την διαστολή του θώρακα ή το ανέβασμα και πέσιμο του στομάχου. Μην προσπαθήσετε να ελέγξετε την αναπνοή σας. Απλά αφήστε την φυσική έτσι ακριβώς όπως είναι την κάθε στιγμή.  Μετά από λίγο καιρό και όταν έχετε δημιουργήσει αρκετή συγκέντρωση μέσα από την αίσθηση της αναπνοής, θα μπορούσατε να διευρύνετε την εστίαση σας ώστε να περιλάβει και άλλες αισθήσεις του σώματος. Και πάλι, δεν προσπαθείτε να αλλάξετε τίποτα σε όλα. Απλά παρατηρείτε την εμπειρία σας στο παρόν.

Όταν νιώσετε ένταση ή εκνευρισμό, στρέψτε την προσοχή σας στην αναπνοή. Στην αρχή μπορεί να χρειαστεί να το κάνετε συχνά. Το σημαντικό είναι να αρχίσετε να εστιάζετε στο εδώ και τώρα μέσω της αναπνοής σας.
Επίσης αν θέλετε μπορείτε να κάνετε και μια πιο  “τυπική” πρακτική, θέτοντας κατά μέρος κάποιο χρόνο την ημέρα (από μερικά λεπτά έως και μία ώρα) χωρίς να κάνετε κάποια άλλη δραστηριότητα και να δώσετε τη πλήρη προσοχή σας στο να εστιάσετε στην αναπνοή σας. Αυτός λέγεται και τυπικός διαλογισμός αναπνοής.

Με την πάροδο του χρόνου θα  διαπιστώσετε ότι αυτή η “τυπική” πρακτική εξάσκησης, υποστηρίζει και ενισχύει την ικανότητά σας να ενσωματώσετε την ενσυνειδητότητα με μεγαλύτερη ευκολία όλη την ημέρα και σε διαφορετικές καταστάσεις.

Συμβουλές

- Ειδικά στην αρχή, το μυαλό σας θα περιπλανηθεί! Συχνά και για μεγάλα διαστήματα. Αυτό μην σας ανησυχεί. Έτσι είναι το μυαλό. Απλά δώστε χρόνο και υπομονή στον εαυτό σας και όταν το διαπιστώσετε, με ηρεμία και καλοσύνη προς τον εαυτό σας, επιστρέψτε την προσοχή σας στη παρατήρηση της αίσθησης της αναπνοής.

- Μπορεί να παρατηρήσετε κάποιες σκέψεις όπως «είναι δύσκολο» ή «δεν το κάνω σωστά» ή «δεν είναι για μένα» κ.α. Δεν υπάρχει λάθος διαλογισμός! Δείτε το αυτό σαν άλλη μία σκέψη και επιστρέψτε ήρεμα στην διαδικασία της παρατήρησης της αναπνοής σας.

- Θα αισθανθείτε κάποια χαλάρωση. Η χαλαρή εγρήγορση είναι σύμμαχος και βοηθά στο να είστε παρόντες και πιο αφυπνισμένοι. Φροντίστε όμως να μην αποκοιμηθείτε!

- Μην προσπαθήσετε να πιέσετε τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια της άσκησης ενσυνειδητότητας. Απλά χαλαρώστε και εστιάστε την προσοχή σας μέσω της αναπνοής σας στο τώρα.

- Ίσως αρχίσετε να παρατηρείτε περισσότερα πράγματα συμπεριλαμβανομένων και κάποιων πιο επώδυνων. Αυτό είναι στην πραγματικότητα μια πρόοδος. Όταν αρχίσετε να παρατηρείτε έντονα συναισθήματα ή σκέψεις, δείτε αν μπορείτε να φερθείτε με καλοσύνη και συμπόνοια στον εαυτό σας και συνεχίσετε να είστε ανοιχτόκαρδοι μέσα από αυτή την εμπειρία. Αν πάλι νιώθετε έντονη δυσφορία, αφήστε την εξάσκηση για μια άλλη στιγμή.

«Φροντίζουμε για το μέλλον μας καλύτερα με το να ζούμε το παρόν συνειδητά.”
Δρ Τζον Κάμπατ-Ζιν