Οι υπερθετικοί χαρακτηρισμοί που συνοδεύουν το όνομα της Σβετλάνα Ζαχάροβα είναι πολλοί: «ζωντανός θρύλος», «σουπερστάρ», «τσαρίνα του ρωσικού μπαλέτου». Γεννημένη στο Λουτσκ της Ουκρανίας, ξεκίνησε τις σπουδές της στο κλασικό μπαλέτο σε ηλικία δέκα ετών στη Σχολή Χορού του Κιέβου. Το 1996, σε ηλικία 17 ετών, άρχισε την καριέρα της στο μπαλέτο Kirov του θεάτρου Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης και τον επόμενο χρόνο γίνεται σολίστ. Η πρώτη μεγάλη επιτυχία της σηματοδοτήθηκε όταν χόρεψε «Ζιζέλ».

Στις εθνικές εκλογές της Ρωσίας το 2008 εξελέγη μέλος του ρωσικού κοινοβουλίου και πρόσφατα τιμήθηκε από τον Πρόεδρο Πούτιν με το βραβείο του Καλλιτέχνη του Λαού της Ρωσίας.

Τα Μπαλσόι την ανακήρυξαν Prima Ballerina Assoluta (Απόλυτη Πρίμα Μπαλαρίνα), τίτλος-στέμμα για κάθε χορεύτρια αυτού του επιπέδου, και το ελληνικό κοινό δεν έχει παρά να δει από κοντά αν όλο αυτό το εντυπωσιακό βιογραφικό θα εξαργυρωθεί και επί σκηνής του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, σε ένα «Christmas Gala» που θα πραγματοποιηθεί στις 11, 12 και 13 Δεκεμβρίου.

Ποιος θα ήταν ο τίτλος στην αυτοβιογραφία σας; «Δεν είναι κάτι που το έχω σκεφτεί προς το παρόν. Πιστεύω ότι για να φτάσει κανείς στο σημείο να γράψει την αυτοβιογραφία του απαιτούνται πολλά πράγματα σε σχέση με αυτά που έχω κάνει εγώ μέχρι σήμερα. Το μόνο που θα μπορούσα να πω αν ερχόταν ποτέ αυτή η στιγμή είναι πως θα ήθελα να είναι γεμάτη χαρούμενες στιγμές που θα με γέμιζαν περηφάνια, δίπλα και σε εκείνες τις πιο δύσκολες και δυσάρεστες. Ετσι είναι η ζωή εξάλλου και σίγουρα έτσι είναι και η δική μου».

Ποιο είναι το πιο περίεργο πράγμα που σας έχει συμβεί πάνω στη σκηνή; «Ευτυχώς, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν μου έχει συμβεί κανένα απρόοπτο ή ατύχημα επί σκηνής. Σίγουρα υπάρχουν στιγμές που το άγχος είναι πολύ μεγάλο και αυτό δεν σου επιτρέπει να χορέψεις με τον τρόπο που θα ήθελες ή όπως έχεις προετοιμαστεί για αυτό. Μια τέτοια στιγμή είναι όταν χορεύω έναν ρόλο για πρώτη φορά σε σχέση με ρόλους που έχω χορέψει πολλές φορές στο παρελθόν. Είναι πιο εύκολο να ξέρεις πώς να αντιδράσεις κάθε στιγμή στη σκηνή. Να ξέρεις τις κινήσεις, να ξέρεις πότε πρέπει να κρατήσεις δυνάμεις. Αυτό δεν συμβαίνει στην πρεμιέρα μιας καινούργιας παράστασης. Υπάρχει επιπλέον άγχος, και αυτό δεν μου αρέσει. Δεν προσφέρει τίποτα στον χορευτή αυτό το άγχος αλλά προφανώς δεν μπορείς και να το αποφύγεις. Δεν ξέρεις τι ακριβώς να περιμένεις, ποια στιγμή ακριβώς θα κουραστείς ή πότε θα σε προδώσουν τα χέρια και τα πόδια σου».

Οταν ένα μικρό κορίτσι ξεκινά το μπαλέτο ένα από τα πράγματα που ακούει πιο συχνά είναι πως «αν το σώμα σου δεν πονάει, τότε δεν το κάνεις σωστά».  Σκεφτήκατε ποτέ να εγκαταλείψετε τον χορό όταν ο πόνος γινόταν αβάσταχτος; «Η αλήθεια είναι ότι το μπαλέτο απαιτεί προσπάθεια, αφοσίωση και χρειάζεται μεγάλη υπομονή γιατί είναι αρκετά επίπονο. Ο “πόνος” όμως που περιγράφετε θεωρώ ότι μπορεί να είναι ανεκτός όταν αγαπάς πραγματικά αυτό που κάνεις. Αυτά που σου προσφέρει, τους ορίζοντες που σου ανοίγει και το πώς γεμίζει την ψυχή σου, στη δική μου τουλάχιστον περίπτωση υπερίσχυαν πάντα. Ποτέ δεν σκέφτηκα να αφήσω τον χορό, αντιθέτως νομίζω πως πάντα ήταν σαφές ότι ο πόθος μου ήταν ένας και μοναδικός, να μη σταματήσω να χορεύω ούτε λεπτό».

Στις παραστάσεις που θα κάνετε στην Αθήνα, θα δώσετε στο κοινό μια δυνατή δόση μοντέρνων στοιχείων και μουσικών τόνων. Πιστεύετε ότι το κλασικό μπαλέτο μπορεί να επηρεαστεί από τους βιρτουόζους του μοντέρνου χορού και το αντίστροφο; «Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να πω ότι πάντα είμαι πολύ χαρούμενη που έρχομαι στην Αθήνα. Αγαπώ πολύ αυτή την πόλη και τον τρόπο ζωής των Αθηναίων και κυρίως σέβομαι απόλυτα και το κοινό που έχω συναντήσει. Στο ραντεβού μας, δεν θα δούμε φυσικά μόνο μοντέρνο χορό, θα έλεγα ότι η δόση του κλασικού μπαλέτου στο συγκεκριμένο γκαλά είναι μάλλον μεγαλύτερη. Εξάλλου, εκτός από μένα, και οι υπόλοιποι χορευτές – όλοι τους σπουδαίοι σολίστες – προέρχονται από τον χώρο του κλασικού χορού. Το κλασικό μπαλέτο προϋπήρχε του σύγχρονου χορού και θεωρώ πως είναι η βάση του. Οι καιροί όμως αλλάζουν. Ο χορός προσπάθησε να απελευθερωθεί από τη φόρμα του κλασικού μπαλέτου. Ακολούθησε νέα μονοπάτια στην κίνηση αναζητώντας τη δημιουργικότητα, την έκφραση και άντλησε θέματα από την καθημερινή ζωή. Ο σύγχρονος χορός άνοιξε νέα παράθυρα. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει αντιπαράθεση, είναι δύο ρεύματα, η βάση και η συνέχεια. Ο στόχος όμως είναι κοινός: η ισορροπία πνεύματος και σώματος».

Στις εκλογές του 2008 εκλεχτήκατε μέλος του ρωσικού κοινοβουλίου. Πώς πήρατε αυτή την απόφαση; Είναι η πολιτική κάτι που σας ενδιαφέρει και πώς μπορεί μια μπαλαρίνα η οποία έχει μάθει να ζει μέσα από την ομορφιά να επιβιώσει στον σκληρό κόσμο της πολιτικής; Ποια είναι τα θέματα που σας απασχολούν περισσότερο στην πολιτική; «Δέχτηκα την πρόσκληση να συμμετάσχω στο κοινοβούλιο γιατί ήθελα να δοκιμάσω την εμπειρία και φυσικά από τη συγκεκριμένη θέση να προσφέρω στους ανθρώπους ό,τι καλύτερο μπορώ. Δεν αποφάσισα ξαφνικά να προσανατολιστώ στον χώρο της πολιτικής. Το έκανα περισσότερο για να βοηθήσω τον χώρο του μπαλέτου και μέσω της ειδικότητάς μου να προσπαθήσω να βρω λύσεις σε αρκετά προβλήματα που επικρατούν στον χώρο του πολιτισμού, του μπαλέτου συγκεκριμένα, στη Ρωσία».

Τι σας έκανε περισσότερη εντύπωση στον πρόεδρο Πούτιν όταν σας έδωσε το βραβείο; «Στη μέχρι τώρα πορεία μου έχω λάβει αρκετά βραβεία αλλά αυτό που πήρα από τα χέρια του προέδρου ήταν κάτι ιδιαίτερο. Είναι πολύ σημαντικό για μένα. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν είναι ένας πραγματικός ηγέτης και τον σέβομαι βαθιά».

Πώς νιώθετε κάθε φορά που διαβάζετε ότι είστε ένας «ζωντανός θρύλος», «μια πραγματική ντίβα» και άλλα τέτοια διθυραμβικά; «Προσπαθώ να μη δίνω σημασία. Ολα αυτά τα σχόλια με χαροποιούν και με κάνουν να νιώθω μια ικανοποίηση προφανώς αλλά σε καμία περίπτωση δεν επαναπαύομαι σε αυτό. Ειδικά η τέχνη του χορού θέλει συνεχή προσπάθεια και κόπο. Πιστεύω πως αν κάποιος πει ότι έχει φτάσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο, όταν αρχίσει αυτό να το βλέπει και στα μάτια των γύρω του, πρέπει να ξανακοιτάξει μέσα του καλύτερα και να προσδιορίσει τα πράγματα από την αρχή».

Δύο χρόνια πριν όλος ο κόσμος είχε σοκαριστεί με την επίθεση που δέχτηκε ο καλλιτεχνικός διευθυντής των Μπαλσόι, Σεργκέι Φιλίν, με βιτριόλι. Αυτό έφερε στην επιφάνεια τον βαθύ ανταγωνισμό που υπάρχει στον κόσμο του μπαλέτου. Ως πρίμα μπαλαρίνα έχετε πέσει ποτέ θύμα κάποιας βίαιης επίθεσης ή απειλής; «Ευτυχώς όχι. Ανταγωνισμός υπάρχει παντού. Οι άνθρωποι μπορεί να γίνουμε πολύ σκληροί μεταξύ μας και πολλές φορές να τυφλωθούμε από τον στόχο μας. Η βία όμως σε οποιαδήποτε μορφή της δεν θεωρώ ότι έχει θέση στη ζωή, πόσo μάλλον στην τέχνη». 

Ποιοι είναι πιο ανταγωνιστικοί και σκληροί; Οι άνδρες ή οι γυναίκες και γιατί; «Θα έλεγα ότι μάλλον πιο ανταγωνιστικές είναι οι γυναίκες και στον χορό και στη ζωή. Αυτό έχει να κάνει με τη φύση μας. Είμαστε πιο συναισθηματικές και σίγουρα λιγότερο υπομονετικές, οπότε μπορούμε πιο εύκολα όλο αυτό να το εκφράσουμε με ανταγωνισμό απέναντι στον διπλανό μας». 

Εχετε δει την ταινία «Μαύρος κύκνος» του Ντάρεν Αρονόφσκι; Αν ναι, τη βρήκατε ενδιαφέρουσα και κοντά στα δεδομένα που επικρατούν στον χορό παγκοσμίως; «Δεν έτυχε να δω την ταινία είναι η αλήθεια, οπότε δεν ξέρω αν αυτό που παρουσιάζει είναι ρεαλιστικό ή όχι. Λογικά η αλήθεια θα είναι κάπου στη μέση. Πάντως έχω ακούσει πολύ καλές κριτικές».

Πότε πιστεύετε ότι θα έρθει η στιγμή που θα πείτε ότι δεν θέλετε να χορεύετε άλλο; «Δεν θέλω να πιστέψω ότι θα έρθει ποτέ αυτή η στιγμή. Νομίζω ότι είναι τόσο αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου και της προσωπικότητάς μου που ακόμα και αν κάποτε δεν θα μπορώ να χορέψω, δεν θα σταματήσω να το θέλω ποτέ. Από την άλλη, είναι κάτι που μόνο ο Θεός το ξέρει».

Οταν βγαίνετε σας αρέσει να χορεύετε και άλλα είδη χορού, όπως freestyle ή χιπ χοπ; «Αγαπώ πολύ τον χορό αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μου ταιριάζουν όλα τα είδη. Σίγουρα όμως όταν βγω για να διασκεδάσω αφήνω τον εαυτό μου ελεύθερο, οπότε – γιατί όχι; – αν τύχει θα χορέψω και χιπ χοπ αλλά μάλλον δεν θα το κάνω με την ίδια χάρη και αρμονία!».

Τι συμβουλές δίνετε στους νέους χορευτές που ζητούν τη γνώμη σας; «Πάντα πίστευα ότι είναι σημαντικό να ακούς τις συμβουλές των δασκάλων γιατί αυτοί είναι που θα βάλουν τα πιο σταθερά θεμέλια. Είναι θεμέλια που θα σε κρατήσουν για το υπόλοιπο της ζωής σου ως χορευτή. Θα πρέπει να απορροφήσεις κάθε λεπτομέρεια που μαθαίνεις στη σχολή γιατί αργότερα στην πραγματική ζωή θα είναι πολύ πιο δύσκολο να προσαρμοστείς σε κάποιες καταστάσεις και να ανταποκριθείς στις απαιτήσεις. Αν και δεν μου αρέσει να δίνω συμβουλές, αυτό είναι κάτι που πάντα λέω στους νέους χορευτές. Να ακούν τους δασκάλους τους, όχι γιατί πρέπει να υπακούουν σε αυτούς, αλλά γιατί θα πρέπει να ρουφήξουν όλη τη γνώση και την εμπειρία που μπορούν να τους μεταδώσουν».

Πώς θα περιγράφατε τα συναισθήματα που νιώθει κανείς όταν χορεύει σε κάποιον που δεν έχει χορέψει ποτέ; «Κάθε άνθρωπος στην πορεία της ζωής του βρίσκει συνειδητά ή ασυνείδητα έναν τρόπο να εκφράσει τον εαυτό του, τα συναισθήματά του, ή απλώς καταστάσεις φανταστικές ή πραγματικές. Αυτό είναι για μένα ο χορός. Μου έδινε πάντα ένα εισιτήριο έκφρασης. Μπορώ να χαθώ με τον χορό ή να χάσω την αίσθηση του χώρου και του χρόνου. Είναι σαν να μιλώ και να εξηγώ αυτά που νιώθω και δεν εκφράζονται με λέξεις. Δεν ξέρω πώς θα ήταν η ζωή μου χωρίς χορό. Είναι καθρέφτης για τα συναισθήματά μου, ακόμη και για την ίδια μου την ψυχή. Για μένα, λοιπόν, είναι τρόπος έκφρασης, ζωής και αναζήτησης. Ενα μεγάλο άγνωστο ταξίδι χωρίς προορισμό. Πάντα εμφανίζεται μπροστά μου ένας καινούργιος κόσμος γεμάτος εκπλήξεις και συγκινήσεις που πάντα έχουν κάτι να μου προσφέρουν, να με παρηγορήσουν, να με παινέψουν και να με ταξιδέψουν. Πάντα υπάρχει κάτι νέο να ανακαλύψω».

Ποιο είναι το μότο σας; «Ο γενναίος πεθαίνει μια φορά, ο δειλός πεθαίνει κάθε μέρα».

*Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Βασ. Σοφίας και Κόκκαλη), Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, τηλ. 210 7282 333, από 11 έως 13/12, ώρα έναρξης: 20.30

**Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014