Συναισθήματα: Φίλοι ή εχθροί μας;
Γράφει η Ελένη Χαραμή, Ψυχολόγος, Συστημική-Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια
Στην πραγματική ψυχοθεραπεία ή ακόμα και στην καθημερινή αποσυμπίεση στους φίλους συναντούμε όλο και πιο συχνά ανθρώπους, που έχουν “αυτοδιαγνωστεί” ως εξωστρεφείς · ανοίγονται εύκολα, μιλούν με λεπτομέρεια για τη ζωή τους, ζητούν και δίνουν συμβουλές για κάθε ζήτημα. Μπορούν να αναλύουν για ώρες καταστάσεις, ενέργειες, πράξεις… πόσο όμως εμβαθύνουν στα συναισθήματα;
Συχνά ποτέ. Ο μέσος, καθημερινός άνθρωπος το μόνο συναίσθημα που μπορεί να αναφέρει είναι ένα: το άγχος, αγνοώντας πως το άγχος δεν είναι καν συναίσθημα, αλλά η αντίδραση σε ένα φοβικό ερέθισμα – το συναίσθημα που δηλώνει είναι στην πραγματικότητα φόβος. Συναντούμε ανθρώπους που δεν έρχονται σε επαφή ούτε με το “ποιηματάκι” των τεσσάρων βασικών συναισθημάτων φόβος-θυμός-λύπη-χαρά, οπότε δεν μπορούν να εμβαθύνουν και σε κάποιο πιο σκιώδες συναίσθημα.
Και ποια η χρησιμότητα, θα ρωτούσε εύλογα κάποιος; Ναι, θα μπορούσαμε πιθανόν να ζήσουμε και χωρίς συναισθήματα, βάσει των αναγκών και των ενστίκτων και σίγουρα θα επιβιώναμε. Δε θα είχαμε, όμως, την επιθυμία να συνυπάρξουμε ή να υπάρξουμε καλύτερα. Δε θα φτιάχναμε σχέσεις και οικογένειες και δε θα σηματοδοτούσαμε τη ζωή με θανάτους και γεννήσεις.
Αν γίνουμε λίγο πιο διεισδυτικοί θα αρχίσουμε να ανακαλύπτουμε μέσα μας μια τεράστια γκάμα συναισθημάτων, με διαφορετικές αποχρώσεις, που μπορεί να είναι σταθερά ή πιο μεταβλητά. Άλλωστε στον κύκλο της ζωής μας, που ενέχει μια αέναη διαδικασία ωρίμανσης, πρέπει να σκιαγραφήσουμε ουσιαστικά πώς εμείς οι ίδιοι θέλουμε να ζήσουμε. Ρωτώντας 100 ανθρώπους για το πως θέλουν να ζήσουν, όλοι θα σου απαντήσουν: “θέλω να ζήσω καλά”! Τι κρύβει αυτό το καλά και τι σημαίνει για τον καθένα, είναι το προσωπικό μονοπάτι αυτογνωσίας και ανάπτυξης του καθενός και της καθεμιάς και απαιτεί διαρκή διάλογο και επαφή με το συναίσθημά του/της.
Κανένα συναίσθημα δεν είναι κακό και δεν πρέπει να λογοκρίνεται. Ό,τι κρύβεται ή απωθείται, δε συρρικνώνεται, αντίθετα κάποια –ίσως άτυχη– στιγμή θα διεκδικήσει το χώρο του και το χρόνο του και θα μας αποσυντονίσει, αφού δε θα συνάδει με την υπόλοιπη κατάσταση που θα βιώνουμε. Γι’ αυτό πολύ συχνά, οι άνθρωποι ζητούν τη βοήθεια ψυχολόγου λόγω κάποιας αφορμής και όχι αιτίας.
Ας ερχόμαστε λοιπόν σε επαφή με τον εαυτό μας και τα συναισθήματα, που τον κατακλύζουν κάθε τόσο και μόνοι να ρωτάμε: “Πώς νιώθεις τώρα;” Η διαδικασία μπορεί να μην είναι πάντα εύκολη, αλλά είναι πολύ χρήσιμη και σύντομα θα έχει θετικό αντίκτυπο σε όλο το φάσμα των σχέσεων μας και στην ψυχολογίας μας.