Γράφει η Ελένη Χαραμή, Ψυχολόγος, Συστημική-Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια

Η Νευρογενής Ορθορεξία δεν είναι μία επίσημα αναγνωρισμένη διαταραχή στα ιατρικά εγχειρίδια, είναι ωστόσο αποδεκτή σαν όρος από το 1997, όποτε και προτάθηκε από το γιατρό Steven Bratman και περιγράφει την επίμονη και υπερβολική υιοθέτηση διατροφικών πρακτικών, που σχετίζονται με υγιεινές τροφές.

Η διαφορά σε σχέση με τις άλλες διαταραχές θρέψης είναι η μετακίνηση της εμμονής από την ποσότητα στην ποιότητα: δεν παρατηρείται συστηματική αποστέρηση ή υπερφαγικά επεισόδια με τα γνωστά χαρακτηριστικά, αλλά εγκαθιδρυμένη προσήλωση στην αναζήτηση και κατανάλωση υγιεινών τροφών.

Σε ψυχολογικό επίπεδο, το ορθορεξικό άτομο φέρει πολλαπλά στοιχεία ιδεοψυχαναγκασμού, δηλαδή, ακολουθεί καταναγκαστικά ένα ιδιαίτερο τελετουργικό ως προς την αναζήτηση των τροφών, που θεωρεί ότι μπορεί να συμπεριλάβει στο διατροφολόγιο του, ενώ παράλληλα κυριαρχείται από την εμμονή της διατήρησης της υγείας μέσα στο περιχαρακωμένο πλαίσιο του “σωστού” και του “λάθους” και καταλήγει να δυσλειτουργεί.

Πιο αναλυτικά, το άτομο τείνει να απασχολείται παραπάνω από τρεις ώρες την ημέρα με τον προγραμματισμό της διατροφής  του – συχνά κρατά “ημερολόγιο διατροφής” στο οποίο τακτικά ανατρέχει για επιβεβαίωση, καταλήγοντας να απομακρύνεται από την ευχαρίστηση και την ικανοποίηση της θρέψης και να εστιάζει αποκλειστικά στη θρεπτική αξία, την ορθότητα και την καθαρότητα.

Αν εμβαθύνουμε στο συναίσθημα, θα παρατηρήσουμε την έντονη αυτοπεποίθηση και το αίσθημα δύναμης και ελέγχου, που κατακλύζουν το ορθορεξικό άτομο, όταν ακολουθεί πιστά το πρόγραμμα του, αντίθετα σε καταστάσεις που αδυνατεί να μείνει πιστό στους κανόνες του κυριαρχείται από ενοχές και αποφασίζει να αυτοτιμωρηθεί.  Δεν είναι σπάνιο, στις τελευταίες, να θέσει τον εαυτό του/της σε αποστέρηση από την ανθυγιεινή τροφή, με αποτέλεσμα σημαντική απώλεια βάρους.

Σε κοινωνικό επίπεδο, η νευρογενής ορθορεξία περιορίζει υπερβολικά το άτομο και υπονομεύει τις διαπροσωπικές του σχέσεις, αφού η αδυναμία να ανταποκριθεί σε συναναστροφές που σχετίζονται με το φαγητό, το στρέφουν σε υιοθέτηση αντικοινωνικής συμπεριφοράς και αυτή με τη σειρά της του προκαλεί ανεξέλεγκτο άγχος.

 Ουσιαστικά, όπως και με τις επίσημες διατροφικές διαταραχές, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το φαύλο κύκλο της εμμονής (και της ενοχής) που διατρέχει το άτομο. Η νευρογενής ορθορεξία χρειάζεται παρέμβαση από ομάδα ειδικών (γιατρό, ψυχολόγο και κλινικό διατροφολόγο), ώστε να σπάσει το μοτίβο του καταναγκασμού και της εμμονής.

ΝΑΙ, να προσέχουμε τη διατροφή μας, να είμαστε ενήμεροι και να αγαπάμε το σώμα μας, αλλά κάθε ακραία πρακτική δεν υποδηλώνει φροντίδα εαυτού – μάλλον το αντίθετο. Ας αναγνωρίσουμε πως “τροφή” χρειάζεται κάθε πτυχή της ολότητας του εαυτού μας και να θυμόμαστε πως το υγιεινό  πάντα ισοδυναμεί και με το μέτρο.