Γράφει η Νίκη – Αικατερίνη Μπαρπαγιάννη, Κλινική Ψυχολόγος

Φαντάζομαι ότι όλοι έχουμε ακούσει για ανθρώπους που θεραπεύτηκαν «ως δια μαγείας» από ένα σωματικό πρόβλημα υγείας που τους ταλαιπωρούσε, ενώ οι γιατροί τους έδιναν λίγες ελπίδες. Πόσο συχνά δεν έχουμε όλοι μας άραγε υποφέρει από σωματικά συμπτώματα που δεν εξηγούσαν οι ιατρικές εξετάσεις…

Απάντηση σε όλα αυτά δίνουν έρευνες που επανειλημμένα έχουν αποδείξει την επίδραση που ασκούν οι σκέψεις και οι πεποιθήσεις στην υγεία μας.

Η σχέση σώματος- ψυχής είχε αναδειχθεί ήδη από τον 17^ο αιώνα από τον Γάλλο φιλόσοφο Ντεκάρτ. Έκανε λόγο για ένα δυϊσμό που υπαινισσόταν ότι ο νους ελέγχει το σώμα αλλά συνάμα το σώμα επιδρά στον κατά τα άλλα λογικό νου, όπως για παράδειγμα όταν οι άνθρωποι ενεργούν με βάση το πάθος τους.

Σήμερα οι επιστήμες που ασχολούνται με την αλληλεπίδραση σώματος-πνεύματος δρουν με γνώμονα την πεποίθηση ότι οι σκέψεις μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα κάποιου να εκδηλώσει μια ασθένεια ή  να αποκαταστήσει την υγεία του. Για παράδειγμα, ο μηρυκασμός και οι επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις έχουν συσχετιστεί με διάφορες μορφές φυσικού πόνου και με δυσλειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι συμπεριφορές μας εγκαθιδρύονται όταν εδράζονται σε εγγενή και ουσιαστικά κίνητρα. Έτσι είναι πιθανότερο να τρέφεται κάποιος πιο υγιεινά αν έχει την πεποίθηση ότι «μου αρέσει η υγιεινή διατροφή και κάνει καλό στην υγεία μου». Θα λέγαμε ότι το σώμα ακούει το μυαλό και αυτή η ιδιότυπη ακρόαση φτάνει μέχρι τα γονίδιά μας και αυτό σημαίνει ότι δεν είμαστε καταδικασμένοι να ζήσουμε με βάση τη γενετική μας προδιάθεση! Μεταξύ σώματος και νου παρεμβάλλονται τα συναισθήματα που λειτουργούν ως καταλύτης για τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση.

Εκτός αυτού, υπάρχει μια ολόκληρη κατηγορία διαταραχών που αποκαλούνται ψυχοσωματικές και θεωρείται ότι αποτελούν μια απάντηση στο στρες που βιώνει κάποιος. Σε γενικές γραμμές, οι στρεσογόνες συνθήκες, συχνά συνοδευόμενες από βαθιά ριζωμένα λανθασμένα γνωστικά σχήματα οδηγούν σε  δυσπροσαρμοστικές αυτόματες σκέψεις, αρνητικά συναισθήματα και δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Σε αυτές τις περιπτώσεις το σωματικό σύμπτωμα αποτελεί τη σωματική έκφραση των συναισθημάτων μας.

Τι μπορεί να γίνει;

Μια προσέγγιση με αποδεδειγμένα αποτελέσματα είναι η Γνωσιακή- συμπεριφοριστική θεραπεία (CBT) που ξεπήδησε στις ΗΠΑ στα τέλη του 1960 μέσω του ψυχολόγου Aaron T. Beck και έκτοτε έχει εξελιχθεί σε μια από τις σημαντικότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις στο χώρο της ψυχοθεραπείας. Είναι μια μέθοδος που με τις στρατηγικές και τεχνικές που μετέρχεται, στοχεύει στην αναδόμηση των προβληματικών και μη ρεαλιστικών πεποιθήσεων που διατηρεί ο ασθενής, όπως επίσης και στην επίτευξη αλλαγής στις συμπεριφορές που εκείνος υιοθετεί.

Σήμερα λόγω του κατακερματισμού της γνώσης, της ιατρικοποίησης και της αναγωγής όλων στη σφαίρα του βιολογικού ξεχνάμε τη διάσταση της υγείας του «πνεύματος»  και πολύ περισσότερο τη σχέση του με το σώμα. Όμως “για να έχουν νόημα τα επιμέρους στοιχεία, πρέπει να υπάρχουν ολότητες” σύμφωνα με τον Πλάτωνα. Σκοπός λοιπόν είναι η διατήρηση της υγείας μας στο σύνολό της και η ολιστική αντιμετώπιση των τυχόν προβλημάτων που προκύπτουν.

Θυμηθείτε λοιπόν: όλα αρχίζουν με μια σκέψη! Και υπάρχουν τόσοι τρόποι να αλλάξουμε τις σκέψεις μας και να απολαύσουμε τα αποτελέσματα αυτής της αλλαγής…