Γράφει ο Χαράλαμπος Πετράς, Ανθρωπολόγος – Ψυχολόγος – Life Coach

Photo from pinterest.com

Έχετε αναρωτηθεί σε πόσους ρόλους εμπλεκόμαστε κατά τη διάρκεια της ζωής μας; Οι ρόλοι μας είναι καθορισμένες μορφές σχέσεων μέσα από τις οποίες επικοινωνούμε με τους άλλους. Έχετε σκεφτεί τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές που συνδέονται με κάθε μας ρόλο; Και τελικά ποιος είναι εκείνος που γράφει το σενάριο; Επομένως ποιος αποφασίζει πώς θα επικοινωνούμε και τελικά πώς θα αισθανόμαστε;

Πάρτε λίγο χρόνο και ανακαλέστε τους ρόλους σας μέχρι σήμερα, ως μαθητής ή μαθήτρια, ως παιδί των γονιών σας, ως εραστές, ως φίλος ή φίλη κάποιων άλλων, ως σύζυγος ή ακόμη και ως υπάλληλος ή ως προϊστάμενος. Πόσοι ρόλοι τελικά εναλλάσσονται όχι μόνο από το παρελθόν αλλά και μέσα στην ίδια ημέρα; Στο ρόλο του μαθητή που μιλά με τον καθηγητή του, το συναίσθημα που βιώνουμε και η συμπεριφορά που αναπτύσσουμε διαφέρουν κατά πολύ από όσα νιώθουμε και κάνουμε ανάμεσα σε αγαπημένους φίλους. Ακόμη περισσότερο, σκεφτείτε έναν γονέα που συμπεριφέρεται στα παιδιά του όχι με το ρόλο του γονέα αλλά του ερωτικού συντρόφου. Η εμπλοκή των ρόλων γίνεται τραγική. Το συναίσθημα που μπορεί να αισθανθείτε στην ανάγνωση της τελευταίας πρότασης προκύπτει ακριβώς από τους ρόλους και τους κανόνες που τους ακολουθούν στη ζωή μας. Όλα τα συναισθήματα που βιώνουμε προκύπτουν μέσα από ρόλους με βάση τους οποίους οργανώνουμε τις σχέσεις μας.

Άρα, ρόλοι, κανόνες, συμπεριφορές και συναισθήματα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Κι αν παρομοιάσουμε τη ζωή μας με μια θεατρική σκηνή τότε θα δούμε ότι «υποδυόμαστε» αμέτρητους ρόλους, περνώντας από τον έναν στον άλλον, ακολουθώντας κανόνες και σενάρια. Μιλάμε στο τηλέφωνο με τους γονείς μας, και κλείνοντας επιστρέφουμε στο τραπέζι με τα παιδιά μας. Ομοίως, στο σκηνικό μιας εταιρείας μπορεί να λαμβάνουμε το ρόλο του υπαλλήλου που ακούει τις φωνές ενός προϊσταμένου και γυρνώντας στο σπίτι να λαμβάνουμε το ρόλο του συντρόφου που προσφέρει θαλπωρή. Πολλοί άνθρωποι με σχετική ευκολία  οδηγούνται από τον έναν ρόλο στον άλλον.

Τί γίνεται όμως όταν οι ρόλοι περιπλέκονται και τί μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό; Συχνά, αυτή η εναλλαγή των ρόλων γίνεται ένα δύσκολο εγχείρημα. Όταν μπερδεύουμε τους ρόλους προκαλείται σύγχυση και ανισορροπία, μπερδεύονται οι προσδοκίες μας τόσο από τους άλλους όσο και από τον εαυτό μας. Τι συμβαίνει αν ένας γονέας δεν ανταποκρίνεται στο ρόλο του; Πολύ πιθανώς το παιδί να γίνει ο γονιός σε αυτή τη σχέση; Μπορεί ωστόσο να έχουμε διαφορετικό σενάριο και για τον ίδιο ρόλο. Σκεφτείτε για παράδειγμα ένα ζευγάρι που στο πέρασμά του στο γάμο, ανακαλύπτει ότι ο καθένας αντιλαμβάνεται διαφορετικά το ρόλο του συζύγου.

Οι απαντήσεις είναι τόσο απλές όσο και δύσκολες στην εφαρμογή τους. Οι ξεκάθαροι ρόλοι στη ζωή μας διαμορφώνουν ένα όσο το δυνατόν υγιές περιβάλλον ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης και ευεξίας. Συζητήστε με αυθεντικότητα τις προσδοκίες που εσείς έχετε από τους γύρω σας και εκείνοι από εσάς ούτως ώστε να έχετε ένα κοινά αποδεκτό και ξεκάθαρο σενάριο. Τα συναισθήματα που νιώθουμε, είναι δικά μας, δεν μας τα προσφέρουν οι άλλοι με μαγικούς τρόπους αλλά προκύπτουν μέσα ακριβώς από τη σχέση μας μαζί τους, μέσα από τους ρόλους και τους κανόνες. Ακόμη και αν διαφωνήσουμε τελικά και απογοητευθούμε θα γνωρίζουμε ότι είναι αληθινό, ξεκάθαρο άρα και διαχειρίσιμο.   

Κι όταν εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να ξεκαθαρίσουμε τους ρόλους και να βοηθήσουμε τον εαυτό μας, η αναζήτηση βοήθειας από έναν ειδικό είναι αναγκαία.

Αναφορές

Με στοιχεία από το βιβλίο του John A. Rush (1999) Stress & Emotional Health, USA.