Ευχαριστούμε το Γεώργιο Κουμεντάκη, ιδιοκτήτη του καταστήματος βιολογικών και κρητικών προϊόντων «Το Δίκταμο» για την αποστολή του άρθρου!

photo from herbstore.gr

“Το δίκταμο είν’ το βότανο που το κρι-κρι γυρεύει γιατί είναι το μοναδικό που τις πληγές γιατρεύει!”

Η χαριτωμένη σοφία των απλών, καθημερινών, ανθρώπων του νησιού της Κρήτης που συσσωρεύτηκε με τα χρόνια και πέρασε από γενιά σε γενιά, ξεκινάει από το γεγονός ότι πρώτοι αυτοί έρχονται σε επαφή με το αξιοθαύμαστο της φύσεως του νησιού αυτού. Η συνάντηση αυτή είναι τόσο καταλυτική που νιώθουν έντονη την ανάγκη να μοιραστούν αυτόν τον πλούτο και με άλλους ανθρώπους. Η κορωνίδα του αξιοθαύμαστου φυτικού πλούτου της Κρήτης είναι χωρίς αμφιβολία ένα φυτό που γεννήθηκε και ευδοκίμησε μόνο στην Κρήτη, το δίκταμ(ν)ο! Το φυτό αυτό έχει μελετηθεί από πολλούς και σοβαρούς επιστήμονες από την αρχαιότητα έως και σήμερα διότι παρουσιάζει δύο αξιόλογες ιδιομορφίες. Ας πάμε λοιπόν να τις δούμε.

Ξεκινάμε από το γεγονός ότι γεννήθηκε και ευδοκιμεί ακόμα μόνο στην Κρήτη, (Πλίνιος: «Το φυτόν καλούμενον δίκταμον εις ουδέν άλλο μέρος φύεται ειμή εν τη νήσο Κρήτη»-Θεόφραστος: «Το δίκταμον είναι ιδιαίτερον φυτόν της νήσου Κρήτης»). Όποιες προσπάθειες, που ήταν πάρα πολλές ανά τους αιώνες, να καλλιεργηθεί αλλού απέτυχαν διότι είχαν πολύ υποδεέστερα αποτελέσματα. Το ίδιο το φυτό απαιτεί ορισμένες μόνο προϋποθέσεις όσον αφορά την υγρασία και τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος που τις βρίσκει ιδανικές συνήθως στην ορεινή Κρήτη. Λαμβάνει την απαιτούμενη υγρασία από την πρωινή πάχνη που τη συλλαμβάνει με τα γναφαλώδη φύλλα του κατά τους θερινούς μήνες. Το άλλο αξιοπερίεργο χαρακτηριστικό του φυτού είναι η ικανότητα σε όποιο ζώο το έτρωγε να εκβάλλει από το τοξευμένο σώμα του την μεταλλική ακμή του βέλους αφού -λόγω των συστατικών του βοτάνου- η πληγή έκλεινε εκ των έσω. (Αριστοτέλης: «Τας δε εν τη Κρήτη αίγας τας αγρίας, όταν τοξευθώσι ζητείν το δίκταμον δοκεί γαρ εκβλητικόν είναι των βελών»)!

Εδώ θα πρέπει να παραθέσουμε και τις ονομασίες που έχει πάρει το φυτό ανάλογα με τη χρήση και την περίσταση που χρησιμοποιείται. Η επιστημονική του ονομασία είναι Origanum diktamnon της οικογένειας των χειλανθών. Προφέρεται ως δίκταμο. Λέγεται στοματόχορτο διότι μπορεί να δράσει εναντίον των ελκών του στόματος. Επίσης λέγεται και στομαχόχορτο διότι μπορεί επίσης να δράσει εναντίον των ελκών του στομάχου, των παθήσεων των  εντέρων και γενικά κατά των γαστραλγιών. Λέγεται σταθάρι και σταμνόχορτο διότι καλλιεργείται τόσο σε ειδικά διαμορφωμένες στάμνες όσο και σε ανάλογα πιθάρια με βόρειο προσανατολισμό. Ονομάζεται τέλος Έρωντας λόγω των αφροδισιακών ιδιοτήτων του..

Το δίκταμο μπορεί να δράσει κατά της ατονίας του πεπτικού συστήματος, των νευρικών παθήσεων, της αμμηνόροιας, της εξαντλήσεως του οργανισμού και εναντίον των εξαρτήσεων. Η παλαιά φαρμακοτεχνία το χρησιμοποιούσε μαζί με άλλα 60 βότανα στην επίσημη κατασκευή της Θηριακής του Μιθριδάτου, μπροστά πάντα σε κοινό,με πανηγυρικό χαρακτήρα. Η Θηριακή αντικαταστήθηκε αρχές του αιώνα από ένα σκεύασμα γνωστό ως electuarioum aromaticum cum opio. Από το δίκταμο οι Βενεδικτίνοι μοναχοί κατασκεύαζαν το λικέρ βενεδικτίνη και οι Τραπιστές μοναχοί το τραπιστίνη. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι η αξία του κρητικού δικτάμου είναι γνωστή στους Ευρωπαίους, οι οποίοι οι ίδιοι τονίζουν την ανώτερη ποιότητα από αυτού που καλλιεργούν οι ίδιοι.

Τελειώνοντας  θα πρέπει να πούμε ότι με απόσταξη του φυτού λαμβάνουμε το αιθέριο έλαιό του, το οποίο έχει κιτρινέρυθρο χρώμα, δρυμεία γεύση και χαρακτηριστική οσμή. Χημικές έρευνες έδειξαν ότι το φυτό έχει κάμφορα, όπως όλα τα χειλανθή. Χαρακτηριστικό συστατικό του αιθερίου ελαίου του είναι η καρβακρόλη, μία λίαν αντισηπτική ουσία, βάσει της οποίας κατασκευάζονταν το ιωδοκρόλ, από τα πρώτα  αντισηπτικά σκευάσματα.

Πηγές: εγκυκλοπαίδειες α) Ηλίου και β) Πυρσού