Γράφει ο Χαράλαμπος Πετράς, Ανθρωπολόγος – Ψυχολόγος – Life Coach

Ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες επηρεάζουν την υγεία μας κυρίως με δυο τρόπους:

- Πρώτον, επηρεάζοντας άμεσα τις σωματικές μας λειτουργίες συμβάλλοντας στην εμφάνιση κάποιας διαταραχής, όπως το οικονομικό άγχος, το στρες κλπ.

- Δεύτερον, οι χρονίζουσες κακές μας συνήθειες και επικίνδυνες συμπεριφορές μας, οδηγούν σε σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως οι κακές διατροφικές συνήθειες, η  κατάχρηση ουσιών, το κάπνισμα, το αλκοόλ, οι διαταραχές του ύπνου, οι μη απαραίτητες προφυλάξεις κατά την σεξουαλική επαφή κλπ.

Ταυτόχρονα ωστόσο, οι ψυχο-πολιτισμικές μας αντιλήψεις για την υγεία και την ασθένεια επηρεάζουν και τους τρόπους με τους οποίους θα τις αντιμετωπίσουμε και θα σταθούμε απέναντι σε ένα πρόβλημα υγείας.

Με την εμφάνιση του Καρκίνου, ο ασθενής και η οικογένειά του καλούνται να διαχειριστούν μια σειρά από προκλήσεις όπως η αίσθηση αβεβαιότητας για το μέλλον, οι νέες απαιτήσεις στην καθημερινότητα της οικογένειας και οι αλλαγές στις σχέσεις με αγαπημένα πρόσωπα, οι πόνοι από την νόσο και οι παρενέργειες των φαρμάκων, η ιδέα του θανάτου και της απώλειας, τα αρνητικά συναισθήματα και το στρες. Όλα αυτά συνδιαμορφώνουν ένα επιβαρυντικό ψυχοκοινωνικό περιβάλλον.

Από τη δεκαετία του 1990 διαμορφώνεται σταδιακά το πεδίο της Ψυχογκολογίας. Σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται ότι όντως, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες επηρεάζουν την πορεία της νόσου. Κυρίως σε ομάδες θεραπείας, οι ασθενείς με καρκίνο λαμβάνουν μια διεπιστημονική υποστήριξη που στοχεύει στη μείωση του στρες, υποστηρίζει τους ίδιους τους ασθενείς αλλά και την οικογένειά τους. Παράλληλα, οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν τεχνικές χαλάρωσης, καθοδηγούμενης φαντασίας και διαλογισμού που συμβάλλουν στην καλύτερη πορεία τους (Barlow & Durand 2009).

Ωστόσο, κάθε τέτοια παρέμβαση εστιάζει κυρίως στην πορεία της νόσου και όχι στην πρόληψη. Κι αυτό πρέπει να είναι σαφές. Πέρα από την κοινή παραδοχή ότι οι κακές μας συνήθειες, το στρες, ο θυμός, η αδυναμία προσαρμογής και τα χρόνια αρνητικά συναισθήματα έχουν επιπτώσεις στην υγεία μας, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία ή έρευνες που να συσχετίζουν άμεσα την ανάπτυξη του καρκίνου με συγκεκριμένους ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες.

Μια ενδιαφέρουσα έρευνα έδειξε ότι ασθενείς που επέζησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την πρώτη εμφάνιση του καρκίνου στη ζωή και το σώμα τους, έλαβαν ψυχοθεραπευτική υποστήριξη και άλλαξαν ριζικά τη ζωή και τον τρόπο σκέψης τους. Οι ίδιοι δήλωσαν ότι μέσα από την εμπειρία τους έγιναν πιο «αυθεντικοί», δίνοντας σημασία σε όσα πραγματικά έχουν αξία για εκείνους στη ζωή, και πιο «αυτόνομοι», επιλέγοντας ελεύθερα όσα επιθυμούν (Conningham Aj, Watson K, 2004).

Φαίνεται επομένως, ότι μια ολιστική προσέγγιση της ασθένειας και της αντιμετώπισής της, βοηθά τους πάσχοντες και την οικογένειά τους να προσαρμοστούν στον κίνδυνο και να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις. Οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις δεν αποτελούν την άμεση θεραπεία της νόσου όμως συμβάλλουν καθοριστικά στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ασθενών. Ο μεγαλύτερος βαθμός αποδοχής των άλλων και η δημιουργία αυθεντικών συναισθηματικών δεσμών αποτελούν τα κυρίαρχα στοιχεία στη ζωή τους μετά τον καρκίνο, κι αυτό ίσως πρέπει να μας μαθαίνει κάτι για τον τρόπο που σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε.

Πηγές

Barlow & Durand 2009, Abnormal Psychology, an Integrative Approach, 5^th EditionUSA.

Conningham Aj, Watson K, “How psychological therapy may prolong survival in cancer patients: new evidence and a simple theory”, Integrative Cancer Therapy 2004:3 214-229, Canada.

Photo from: www.telegraph.co.uk